تاریخچه بیمه عمر در ایران و جهان
بیمه عمر در ایران و جهان قدمتی طولانی دارد. این نوع بیمه یکی از قدیمی‌ترین محصولات بیمه‌ای است که متاسفانه در ایران شناخت کمتری نسبت به آن وجود دارد. در ایران بیمه عمر بیشتر با عنوان بیمه زندگی شناخته می‌شود و به همین دلیل از هر دو این اسامی برای اشاره به این محصول استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم به تاریخچه بیمه عمر در ایران و جهان بپردازیم و توضیح دهیم که این محصول از گذشته تا به امروز چه تغییراتی داشته است.
معنای واژه بیمه در فرهنگ نامه‌ها
ابتدا بهتر است ببینیم که منشا واژه بیمه از کجاست و در فرهنگ‌های مختلف با چه اسامی از آن یاد می‌شود. واژه بیمه که در زبان فرانسه Assurance و در زبان انگلیسی Insurance نامیده می شود، ظاهراً به کلام فارسی شباهت دارد. لغت شناسان معتقدند که واژه انگلیسی و فرانسه از ریشه Securus که به معنای “اطمینان” است گرفته شده و علاوه بر عقد بیمه در معانی تضمین، تأمین، اعتماد یا اطمینان به کار رفته است؛ زیرا عامل اساسی انعقاد یا عقد بیمه، ترس و “بیم” است. با این همه، به نظر می‌رسد ریشه اصلی آن مفهوم گریز از خطر دارد و به سبب همین ترس است که “عقد بیمه” وقوع می‌یابد.
بیمه عمر در زبان انگلیسی به عنوان life insurance یا بیمه زندگی شناخته می‌شود. این نوع از انواع بیمه نامه شرایط و محصولات مختلفی دارد که در مطلب بیمه عمر چیست به طور کامل و جامع به بیان آن پرداخته‌ایم. به همین منظور پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید.
تاریخچه بیمه عمر در جهان
بشر از گذشته‌های دور هميشه در اين فكر بوده كه خود را از نتايجِ اقتصادی مرگ‌های ناگهانی در سنين جوانی و همچنين عوارض ناشی از پيری حفظ كند. به طوری که می‌توان گفت انواع خاص بیمه های عمر به دوره‌های یونان باستان بر می‌گردد. در يک نوشته روی “پاپيروس” كه در مصر كشف شده و مربوط به 4500 سال پيش بوده، آمده است كه مومياگران مصری هر موقع كه يكی از كاركنان كارگاه‌هايشان فوت می‌كرد، موظف بودند وراث آنها را مورد حمايت قرار دهند. در زمان‌های بسيار كهن، در برخی از شهرهای بزرگ انجمن‌هايی تشكيل می‌شد كه در ازای دريافت حقِ عضويت، هزينه كفن و دفن هر عضوی كه فوت می‌كرد را تقبل كرده و غرامتی هم به بازماندگانش پرداخت می‌کردند. در قرون وسطی سنديكاهای مختلف به كار بيمه گریِ عمر مشغول بودند و در اسنادِ به جا مانده از قرون وسطی اولين قراردادهای “مستمري مادام العمر“ به دست آمده است.
تا قرن هفدهم در كشورهاي اروپايی، بيمه عمر به صورت شرط بندی روي فوتِ اشخاص ثالث بين دو نفر كم و بيش مرسوم بود. اينگونه شرط بندی‌ها به دليل مغايرت با اصول اخلاقی از طرف مقامات مذهبی و قضايی گه گاه ممنوع اعلام می‌شد. همين موضوع ساليان دراز منجر به عقب ماندگیِ بيمه‌های عمر شده بود. اما طی قرون هفدهم تا نوزدهم، با کمک دانشمندانی مانند برنولی، دپارسيو و اويلر علم اكچوئری كه تلفيقی از احتمالات و محاسبات مالی بود، به وجود آمد. از آن پس بيمه عمر از حالت شرط بندی و برد و باخت خارج شد و به صورت علم درآمد. در ادامه متخصصين، اين علم را دانش اكچوئری ناميدند. محاسبات حق بيمه در بيمه‌های عمر براساس احتمالات مرگ و مير انجام می‌گرفت كه پس از آن با وارد شدن نرخِ بهره شكل پيچيده‌تری به خود گرفت.
با گذر زمان و پیشرفته‌تر شدن جوامع، اولين بيمه نامه عمر در زمان سلطنت اليزابت اول در لندن در سال 1583 صادر شد كه قراردادی را روی زندگی شخصی به نام ويليام گيبنس منعقد كرده بود. مدت اين بيمه نامه يك سال ( 12 ماه) و نرخ حق بيمه 8% سرمايه فوت آن بود. بيمه نامه با نام خدا شروع و در پايان، سلامت و طول عمر بيمه شده مسألت گرديده بود. جالب آنکه این فرد در آخرين روزهای سال فوت می‌كند و پس از مجادلات بسيار، سرانجام دريافت كنندگان حق بيمه كه از تجار لندن بودند، به پرداخت سرمايه محكوم شدند. پرداخت حق بیمه هم همراه با یک سری مناقشات بود. دعوا بر سر اين بود كه منظور سال قمری است يا سال شمسی؟ چون سال قمری 10 روز كمتر از سال شمسی است و گيبنس در خلال همان 10 روز فوت كرده بود؛ اگر مدت را يكسال قمری در نظر می‌گرفتند، سرمايه فوت قابل پرداخت نبود و در غير اين صورت بايستی پرداخت می‌شد.
روند تأسیس شرکت های بیمه عمر در دنیا
اولين شركت بيمه عمر در سال 1762 در انگلستان تأسيس شد و اولين بررسی علمی درباره بيمه‌های عمر در سال 1812منتشر شد. از آن به بعد شركت‌ها و مؤسسات بسياری به صورت سهامی يا تعاونی در كشورهای اروپايی و آمريكايی در زمينه توسعه بيمه‌های عمر پا به عرصه وجود گذاشتند و به خصوص پس از جنگ جهانی دوم، توسعه بيمه‌های عمر و پرداخت انواع مستمری‌ها به مردم در اكثر كشورها مخصوصاً آمريكا و در سال‌های بعد در هند و آسيای شرقی سرعت گرفت.
شکل گیری بیمه عمر در ایران
بيمه عمر در ايران به وسيله نمايندگی يك شركت بيمه خارجی به نام ويكتوريا در سال 1314 آغاز شد و امضای اول آن را نماينده‌ای در ايران و امضای ديگر در مركز شركت واقع در برلين زد. اين نمايندگی پس از يك سال فعاليت منحل شد و سرمایه بیمه‌ای خود را كه شامل 150 بيمه نامه با مجموع چهارصد هزار ريال حق بيمه ساليانه و تعهد 8 ميليون ريالی بود به شركت سهامی بيمه ايران كه تازه تأسيس شده بود، واگذار كرد.
در ادامه اولين بيمه نامه عمری كه توسط نمايندگی مزبور صادر شد، يك بيمه عمر و پس انداز با سرمايه 600 ليره انگليسی و متعلق به يك تاجر تبريزی به نام جبار صالح نيا بود كه در پايان مدت، از طرف شركت بيمه ايران به بيمه گذار پرداخت شد. شركت سهامی بيمه ايران، در سال 1315 و يك سال بعد از تأسيس، عمليات بيمه عمر را با مشاركت يك بيمه گر اتكايی سوئيسی به نام يونيون سوئيس آغاز كرد و در سال 1336 شركت بيمه ملی و در سال 1340 شركت سهامی بيمه اميد نيز به اين عمليات پيوستند. پس از چند سال وقفه و ركود در ارائه بيمه‌های عمر، از سال 1367 با تصويب قوانين لازم، شركت‌های بيمه، صدور بيمه‌های زندگی را از سر گرفتند و در حال حاضر، 1 شركت دولتی و 27 شركت خصوصی در زمينه فروش بيمه‌های عمر فعاليت می‌کنند.
نقش اقتصادی بیمه عمر
اين بيمه ها دارای آثارِ مهم اقتصادی و اجتماعی هستند و نمی‌توان آن را انکار کرد. از جمله اين آثار مهم اقتصادی جنبه پس اندازی و سرمایه گذاری آن است که در دو سطح خرد و کلان مطرح است. در سطح خرد، به پس اندازهای مردم توجه دارد و در سطح کلان يا ملی به رابطه بيمه‌های اندوخته دار و توليد ناخالص ملی پرداخته می‌شود و در نتیجه به اين مفهوم دست پيدا می‌کنيم که هر چه حجم بيمه‌های عمر و به تبعِ آن، اعتماد و اطمينانِ خاطر مردم بيشتر باشد توليد ناخالص ملی نيز بالاتر خواهد بود. بنابراین لازم است که مردم با اعتماد به شرکت‌های بیمه عمر، علاوه بر اطمینان خاطر نسبت به آینده خود و خانواده‌شان، در اقتصاد و تولید ناخالص داخلی نقش داشته باشند.
نظرتان را درج کنید