بیمه های بازرگانی و اجتماعی- تعاریف، کارکردها، تفاوت ها

یکی از مهمترین سوالاتی که از کارشناسان بیمه زندگی پرسیده می شود درخصوص بیمه‌های تامین اجتماعی، بازنشستگی و قوانین و شرایط مربوط به آن است. در واقع بیمه زندگی نوعی بیمه بازرگانی به حساب می‌آید و با بیمه تامین اجتماعی که جزء بیمه های اجتماعی است، تفاوت‌های زیادی دارد.

به همین منظور تصمیم داریم در این مطلب به تعریف بیمه‌های بازرگانی و اجتماعی و همچنین تفاوت‌ها و کارکردهای این دو بپردازیم. در ادامه مطلب همراه ما باشید.

بیمه تأمین اجتماعی چیست؟

بیمه تأمین اجتماعی در بسیاری از کشورها برای پوشش هزینه‌های بهداشتی، بازنشستگی، بیکاری و حوادث کاری ارائه می‌شود. این نوع بیمه عموماً تحت نظارت دولت و با هدف حمایت از کارکنان و خانواده‌های آن‌ها در مواقعی که نیاز به پشتیبانی مالی دارند، ارائه می‌شود.

تأمین اجتماعی در واقع یک سیستم همگانی از بیمه‌های اجباری است که دولت‌ها برای تأمین مالی افراد بعد از بازنشستگی یا درصورت بیماری، حادثه یا بیکاری باید ارائه نمایند. در بیمه تأمین اجتماعی، کارفرمایان و کارکنان مشمول پرداخت حق بیمه هستند. سپس در صورت بروز مواردی مانند بیماری، صدمات فیزیکی، بازنشستگی، بیکاری و موارد دیگر، این بیمه کمک مالی به این بیمه شدگان ارائه می‌کند.

در ایران نیز سازمان تأمین اجتماعی به عنوان یکی از نهادهای دولتی و مسئول برگزاری بیمه تأمین اجتماعی است. طبق قوانین مربوطه، کارفرمایان و کارکنان (اعم از دولتی و خصوصی) مکلف به پرداخت حق بیمه هستند.

کارکردهای بیمه تأمین اجتماعی

کارکردهای بیمه تأمین اجتماعی عبارتند از:

• پوشش در برابر حوادث کاری: بیمه تأمین اجتماعی به کارکنان و خانواده‌های آن‌ها در صورت بروز حوادث کاری اعم از صدمات فیزیکی یا روانی، کمک مالی ارائه می‌دهد. این پوشش همچنین شامل حوادثی است که در راستای وظایف شغلی رخ می‌دهد، مثل تصادفات رانندگی یا آسیب‌های ناشی از استفاده از ماشین‌های صنعتی.
• پوشش درمان و بهداشت: بیمه تأمین اجتماعی شامل پوشش هزینه‌های مربوط به درمان و بهداشت می‌شود. این پوشش شامل هزینه‌های پزشکی، دارویی و مشاوره‌های روانشناسی و موارد از این دست است.
• پوشش در برابر بیکاری: بیمه تأمین اجتماعی به کارکنان در مواقعی که بیکار شده‌اند نیز کمک می‌کند. این پوشش به طور معمول شامل پرداخت هزینه‌هایی است که به کارکنان کمک می‌کند تا در مدت بیکاری، بتوانند امرار معاش کنند.
• پوشش بازنشستگی: بیمه تأمین اجتماعی کمک می‌کند تا کارکنان پس از بازنشستگی بتوانند حقوق بازنشستگی دریافت کنند.
• پوشش فوت: بیمه تأمین اجتماعی به خانواده‌های کارکنان در صورت فوتِ آن‌ها سرمایه فوت پرداخت می‌کند تا بتوانند در شرایطی که نیاز به پشتیبانی مالی دارند، از آن استفاده کنند.
• پوشش در مقابل بیماری‌ها: بیمه تأمین اجتماعی وظیفه پرداخت هزینه های مربوط به بیماری‌های خاص را بر عهده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به سرطان، اعمال جراحی و… اشاره کرد.

در بسیاری از کشورها، بیمه تأمین اجتماعی برای ثبات نظام اجتماعی و کمک به فقرزدایی از طریق فراهم کردن شرایط اجتماعی بهتر برای افراد، بسیار مهم است. اگرچه در تمام دنیا بیمه‌های تأمین اجتماعی، پوشش‌های حمایتی بسیار خوبی را به مردم ارائه می‌‎دهند، اما در ایران متأسفانه این پوشش‌ها حداقلی بوده به نحوی که افراد پس از بازنشستگی یا در صورت بیماری، دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند و حتی ناچارند به مشاغلِ سخت در دوران بازنشستگی همچنان ادامه دهند تا بتوانند هزینه‌های زندگی‌شان را تأمین کنند.

به طور کلی، بیمه تأمین اجتماعی یکی از اصلی‌ترین سیستم‌های بیمه در جهان است و به خودیِ خود یک مزیت برای تضمینِ امنیت مالی افراد و خانواده‌هایشان در مواقع ضروری ارائه می‌دهد.

بیمه بازرگانی چیست؟

بیمه‌های بازرگانی شامل بیمه‌هایی می‌شود که به صورت خاص برای فعالیت‎‌های تجاری و بازرگانی تعریف شده‌اند. این بیمه‌ها شامل بیمه حوادث، خودرو (شخص ثالث)، بیمه تجهیزات، بیمه مسئولیت، بیمه حمل و نقل، بیمه زندگی و بیمه آتش سوزی و … می‌شوند. این بیمه ها از طریق بیمه های همگانی و اجتماعی ارائه نمی گردند بلکه توسط شرکت‌های بیمه بازرگانی عرضه می شوند. 

انواع بیمه بازرگانی

بیمه‌های بازرگانی بر مبنای نوع فعالیت تجاری شامل موارد زیر می‌شود:

• بیمه حوادث
• بیمه‌ تکمیل درمان
• بیمه‌ زندگی
• بیمه‌ اتومبیل
• بیمه دریایی
• بیمه حمل و نقل کالا
• بیمه تجهیزات الکترونیکی
• بیمه تجهیزات صنعتی
• بیمه مسئولیت حرفه‌ای
• بیمه تأمین تجهیزات
• بیمه باربری
• بیمه ساختمان و زمین
• بیمه نفت و گاز
• بیمه آتش سوزی
• بیمه تأمین اعتبار

کارکردهای بیمه بازرگانی

بیمه‌های بازرگانی دارای کارکردهای مختلفی هستند که برخی از آنها به شرح زیر است:

• حفاظت از دارایی‌های تجاری: بیمه‌های بازرگانی به شرکت‌ها و کسب و کارها کمک می‌کنند تا دارایی‌های خود را در برابر خطرات مختلفی مانند سرقت، آتش سوزی، سیلاب، زلزله و… حفظ کنند.
• مسئولیت مدنی: بیمه مسئولیت مدنی و حرفه‌ای مانند «پوشش مسئولیت مدنی کارفرما» یا «بیمه مسئولیت مدنی حرفه‌ای پزشکان»، تأمین مالی شرکت‌ها و تجارت‌ها را در برابر هزینه‌های قانونی و جبران خسارت‌های ناشی از قصور و اهمال در بروز حوادث کاری، فراهم می‌کند.
• تأمین حمل و نقل: بیمه‌های حمل و نقل کالا، با ارائه پوشش‌های مختلف، هزینه‌ها و خسارت‌های ناشی از حمل و نقل بارها را کاهش می‌دهند.
• بیمه اعتبار: این نوع بیمه به شرکت‌ها و کسب و کارها در تأمین اعتبار و پرداخت بدهی‌های خود کمک می‌کند.
• بیمه ساختمان و زمین: این نوع بیمه به صاحبان ملک کمک می‌کند تا دارایی‌های خود را در برابر خطرات مختلفی مانند آتش سوزی، زلزله و سیلاب حفظ کنند.
• بیمه صادرات و واردات: این نوع بیمه به شرکت‌ها و تجارت‌ها در تأمین پوشش‌های مختلف برای ارزش‌های صادرات و واردات کمک می‌کند.
• بیمه تجهیزات الکترونیکی و صنعتی: این نوع بیمه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تجهیزات خود را در برابر خطرات مختلفی مانند سرقت، آتش سوزی و خرابی‌های ناگهانی حفظ کنند.
• بیمه نفت و گاز: این نوع بیمه به شرکت‌های حفاری، استخراج و تولید نفت و گاز در تأمین پوشش‌های مختلف برای خطرات بالقوه کمک می‌کند.
• بیمه اتومبیل: این نوع بیمه که به نام بیمه‌های شخص ثالث و بدنه اتومبیل شناخته می‌شوند، در صورت بروز هرگونه تصادف با شخص ثالث، پرداخت می‌شوند.

تفاوت بیمه بازرگانی و تأمین اجتماعی

• تفاوت اصلی بین بیمه‌های بازرگانی و بیمه‌های تأمین اجتماعی در این است که؛ بیمه‌های بازرگانی برای محافظت از تجارت بین المللی و ریسک‌های مرتبط با آن است، در حالی که بیمه‌های تأمین اجتماعی برای حمایت از کارکنان و خانواده‌های آن‌ها در مواقعی که نیاز به پشتیبانی مالی دارند، ارائه می‌شود.
• بیمه‌های بازرگانی بیشتر برای پوشش خطرات مرتبط با شغل، حفاظت از سرمایه، حمل و نقل کالاها، ریسک‌های بازرگانی، اشخاص ثالث و … کاربرد دارند. در حالی که بیمه‌های تأمین اجتماعی برای پوشش هزینه‌های بهداشتی، بازنشستگی، بیکاری، حوادث کاری و … مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• بیمه‌های بازرگانی به صورت داوطلبانه در قبال پرداخت حق بیمه به شرکت بیمه ارائه می‌شوند، در حالی که بیمه تأمین اجتماعی به صورت اجباری برای کارکنان و کارفرمایان و با پرداخت حق بیمه الزامی است.
• بیمه‌های بازرگانی عموماً با توجه به ریسک‌های مرتبط با هر شرکت، شخص یا کالایی، قیمت گذاری می‌شوند. در حالی که بیمه تأمین اجتماعی بر اساس درآمد و شرایط مالی کارفرمایان و کارکنان، قیمت گذاری می‌شود.

سخن پایانی؛

بیمه‌های بازرگانی و اجتماعی دو نوع بیمه مهم در حوزه بیمه‌های اجتماعی در دنیا هستند که به منظور حفظ و حراست از سلامت اقتصاد جامعه و حفظ حقوق و مزایای کارکنان و کسب‌وکارها ایجاد شده‌اند.

بیمه بازرگانی برای حفاظت از منافع و آسیب‌های احتمالی صاحبان کسب و کارها در برابر خطرات تجاری است و بیمه تأمین اجتماعی به منظور حفظ حقوق و مزایای کارکنان در برابر وقایع ناخوشایندی مانند بیماری، بیکاری، معلولیت و پیری ایجاد شده است.

 به همین دلیل، توصیه ما به همه کسب‌وکارها و کارفرمایان و همچنین کارکنان این است که با توجه به شرایط خود، بهترین بیمه را انتخاب کنند تا در صورت لزوم، در پوشش خوبی قرار داشته باشند و از بروز مشکلات جدی در آینده پیشگیری کنند.