دکتر سروناز درواری، مدیرعامل بیمه زندگی آگاه در گفتگو با روزنامه و رسانه خبری و تحلیلی دنیای اقتصاد:
بی شک، یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های افراد در دوران بازنشستگی؛ حفظ رفاه و کیفیت زندگی، همچون گذشته است. اینکه شرایطی به وجود آید تا افراد بتوانند زندگی بهتری برای خود و فرزندان شان در آینده رقم بزنند. دراین راستا سرمایه‌گذاری اصولی می‌تواند تا حد قابل قبولی این دغدغه‌ها را کاهش دهد. بیمه‌های بازنشستگی یکی از راه‌های مناسب و مطمئن برای تامین مالی پایدار در دوران بازنشستگی به شمار می‌آید.
با داشتن یک مستمری منظم، افراد می‌توانند از لحاظ مالی آرامش خاطر داشته باشند و در عین حال از داشتن یک منبع درآمد ثابت مطمئن شوند. صندوق بازنشستگی تکمیلی هم نوع جدیدی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که هدف آن جمع‌آوری وجوه به منظور بهره‌مندی دارندگان از مزایای این سرمایه‌گذاری در دوران بازنشستگی یا سایر مقاطع زمانی است. دراین بین برخی از شرکت‌ها و نهادهای مالی خصوصی با هدف ایجاد بازدهی مناسب برای بازنشستگان و ارتقا سطح رفاه مالی آنها، اقدام به ایجاد صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی کرده‌اند که گروه مالی آگاه از جمله این نهادهاست. صندوق بازنشستگی آگاه که قرار است به زودی در این عرصه به‌عنوان بخشی از خدمات تکمیلی آگاه، بر مبنای اصول مدیریت حرفه‌ای منابع و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری‌ها فعالیت کند، با ارائه پوشش‌های متنوع و گسترده بیمه‌ای، تلاش دارد تا امنیت مالی اعضای خود را در دوران بازنشستگی تامین کند. به بهانه این موضوع و جدید بودن این نوع صندوق‌ها که پرسش‌های بسیاری را پیرامون خود به وجودآورده است، گفت‌وگویی را با سروناز درواری، مدیرعامل بیمه زندگی آگاه فراهم کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
در ابتدا توضیحی در خصوص جایگاه بیمه‌های عمرو زندگی در ایران ارایه کنید و بفرمایید که توسعه خدمات و طرح‌های جدید بیمه‌ای تا چه اندازه می‌تواند در این مسیر، به توسعه بیمه‌های زندگی کمک کند؟
اگر بخواهیم وضعیت و جایگاه فعلی که بیمه‌های زندگی درکشور دارند را با دهه‌های قبل مقایسه کنیم، مشاهده می‌کنیم که از توسعه‌یافتگی نسبتا بهتری برخوردار شده است، اما ازآنجا که این رشته بیمه‌ای در سایر کشورها از جایگاه قابل قبول‌تری برخوردار است، باید گفت که جایگاه مناسبی نداریم و از قافله رشد باز مانده‌ایم. بیمه‌های زندگی در ایران همچنان سهم محدودی از صنعت بیمه را به خود اختصاص داده‌اند، در حالی که این بخش در کشورهای توسعه‌یافته به دلیل رویکرد چندجانبه‌اش در مدیریت ریسک و سرمایه‌گذاری، از ارکان اصلی برنامه‌های مالی فردی به شمار می‌آید. برای رشد بیمه‌های زندگی در ایران، ما نیاز به فرهنگ‌سازی در خصوص اهمیت پس‌انداز بلندمدت از طریق بیمه زندگی داریم و این بخش قطعا باید تقویت شود. از آنجا که عواملی همچون ضعف آگاهی عمومی، عدم تنوع محصولات و شرایط اقتصادی باعث شده‌اند که بیمه عمر در میان افراد کمتر مورد توجه قرار گیرد، بنابراین یکی از کلیدی‌ترین عوامل توسعه این نوع بیمه‌ها، ارائه محصولات جدید و منطبق بر نیازهای خاص بازار است. به عنوان مثال، بیمه‌های زندگی با قابلیت مشارکت در سود، بیمه‌های زندگی متصل به واحد (Unit-Linked) ، بیمه‌های زندگی مبتنی بر شاخص که محصولات ترکیبی بیمه‌های زندگی و سرمایه‌گذاری هستند، می‌توانند به افزایش استقبال از این نوع بیمه کمک کنند. این محصولات نه تنها پوشش بیمه‌ای را ارائه می‌دهند، بلکه به عنوان یک ابزار مالی بلندمدت می‌توانند در شرایط نوسانی اقتصاد نیز عملکرد مثبتی داشته باشند. همچنین، توسعه فناوری‌های بیمه‌ای (InsurTech) از دیگر عوامل مؤثر در گسترش بیمه‌های زندگی است. استفاده از داده‌های بزرگ(Big Data) برای ارائه تحلیل‌های شخصی‌سازی شده، می‌تواند باعث بهینه‌سازی محصولات و افزایش اعتماد مردم به این نوع بیمه‌ها شود. به هرحال اگر محصولات بیمه زندگی متناسب با نیاز و سلیقه مشتری طراحی و وارد بازار شود، پذیرش این بیمه توسط مشتریان افزایش خواهد یافت و رشته بیمه‌های زندگی در کشور از جایگاه مناسبی که شایسته آن است برخوردار خواهد شد.
در این رابطه، اگر بخواهیم اشاره‌ای به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی داشته باشیم، بفرمایید که نقش بیمه‌های عمر را در این صندوق‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی به عنوان یک سازوکار نوین در مدیریت سرمایه‌گذاری افراد مطرح شده‌اند. این صندوق‌ها علاوه بر ارائه مزایای بازنشستگی، به صورت فعال در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند و درآمدهای حاصل از این سرمایه‌گذاری‌ها را به بازنشستگان بازمی‌گردانند. در این میان، بیمه‌های زندگی به دلیل ساختار دوگانه (پوشش ریسک + پس‌انداز سرمایه‌گذاری) می‌توانند نقش مؤثری در این صندوق‌ها ایفا کنند. در بسیاری از صندوق‌های بازنشستگی خصوصی و تکمیلی در جهان، بیمه‌های زندگی به عنوان ابزاری برای تضمین سوددهی و تامین امنیت سرمایه‌گذاری در بلندمدت استفاده می‌شوند. در این ساختار، بیمه زندگی می‌تواند هم در قالب محافظت از سرمایه و هم افزایش بهره‌وری منابع مالی ایفای نقش کند.
سیاست خصوصی سازی صندوق‌های بازنشستگی را چگونه می‌بینید؟ تحقق این امر نیازمند چه شرایطی است؟
خصوصی‌سازی صندوق‌های بازنشستگی به‌ویژه در کشورهایی با فشار مالی بالا بر سیستم‌های تامین اجتماعی، به عنوان یکی از ابزارهای کاهش بار مالی دولت و افزایش بهره‌وری صندوق‌ها پیشنهاد شده است. این سیاست، هرچند با مزایای اقتصادی همراه است، اما ریسک‌های مدیریتی و مالی خود را نیز دارد. مزایای خصوصی‌سازی صندوق‌های بازنشستگی شامل افزایش رقابت و ارائه خدمات متنوع‌تر، ارتقای مدیریت منابع و سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های جدید برای مشارکت بخش خصوصی است. با این حال، در صورت ضعف در نظارت یا مدیریت غیرحرفه‌ای، می‌تواند منجر به کاهش امنیت مالی و نوسانات شدید در سودآوری صندوق‌ها شود. در این میان، کشورهایی که خصوصی‌سازی را به شکل موفقی انجام داده‌اند، عمدتا از چارچوب‌های نظارتی قوی و مدیریت ریسک پیشرفته بهره‌مند بوده‌اند.
تجربه جهانی این صندوق‌ها به چه صورت بوده است؟
در کشورهای مختلف، تجربه خصوصی‌سازی و توسعه صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی متفاوت بوده است. به عنوان مثال، در سوئد و دانمارک، صندوق‌های بازنشستگی خصوصی در تعامل با بخش عمومی فعالیت می‌کنند و دارای قوانین نظارتی سخت‌گیرانه هستند که به تضمین سوددهی بلندمدت و امنیت سرمایه کمک می‌کند یا در ایالات متحده، صندوق‌های بازنشستگی خصوصی مانند ۴۰۱(k) به عنوان یکی از ارکان اصلی برنامه‌های بازنشستگی افراد مطرح هستند. هرچند این صندوق‌ها قابلیت سودآوری بالایی دارند، اما به شدت وابسته به عملکرد بازارهای مالی هستند و در شرایط بحران‌های مالی، ریسک زیان نیز برای سرمایه‌گذاران وجود دارد.
اگر بخواهید مزایایی را برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازنشستگی متصور باشید، چه مزایایی را می‌تواند شامل افراد کند؟ آیا این مکانیزم‌های جدید می‌توانند در آتیه کارکنان شرکت‌ها یا در حفظ و نگهداشت آنها نقش داشته باشد؟
این صندوق‌ها به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت، کمک می‌کنند تا افراد پس از بازنشستگی، درآمدی فراتر از مستمری‌های دولتی داشته باشند. ارائه خدمات بازنشستگی تکمیلی از سوی شرکت‌ها می‌تواند انگیزه بیشتری برای کارکنان به منظور ماندگاری در سازمان فراهم کند. این خدمات به نوعی تعهد شرکت به تامین آینده مالی کارکنان را نشان می‌دهد. صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی معمولا سبدهای سرمایه‌گذاری متنوعی دارند که به بهبود عملکرد مالی در بلندمدت و کاهش ریسک‌های مربوط به نوسانات بازار کمک می‌کند. با توسعه صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی، فشار مالی بر سیستم تامین اجتماعی دولتی کاهش می‌یابد و دولت‌ها می‌توانند منابع مالی خود را به طور بهینه‌تری مدیریت کنند.
آن‌طور که پیش از این اعلام شده، گروه مالی آگاه نیز برای راه‌اندازی صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی برنامه ریزی کرده است، این صندوق چه زمانی قرار است ایجاد شود؟
بله. صندوق بازنشستگی آگاه به زودی و طی ماه‌های آینده در این عرصه به‌عنوان بخشی از خدمات تکمیلی آگاه، بر مبنای اصول مدیریت حرفه‌ای منابع و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری‌ها فعالیت خواهد کرد. صندوق بازنشستگی آگاه با ارائه پوشش‌های متنوع و گسترده بیمه‌ای درکنار بهره‌گیری از تیم‌های تحلیلی و مدیریتی قوی و استفاده از ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوع، تلاش دارد تا امنیت مالی اعضای خود را در دوران بازنشستگی تامین کند. در راستای انجام این مهم چند پارامتر مهم و کلیدی مانند سابقه فعالیت در حوزه مدیریت دارایی، ساختار سهامداری و حاکمیت شرکتی، عملکرد مدیریت دارایی، سنجه‌های ارزیابی ریسک، پوشش‌ها و خدمات بیمه اختصاصی، سابقه خدمات آموزشی، شرکت نرم‌افزاری و پردازش اطلاعات و … در انتخاب صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی برای متقاضیان این خدمات از اهمیت بالایی برخوردارند. با تطبیق این پارامتر‌ها با ویژگی‌های صندوق بازنشستگی تکمیلی آگاه و ارائه روش‌های بهینه مقایسه‌ای و سیستم امتیازدهی کمی، می‌توان یک مقایسه جامع و حرفه‌ای بین صندوق‌های موجود برای متقاضیان ارائه و آنان را در هدایت به بهترین تصمیم همراهی کرد. این صندوق‌ها می‌توانند به دلیل تنوع در منابع درآمدی و ساختارهای سرمایه‌گذاری نوین، بازدهی بالاتر و ریسک کمتری نسبت به روش‌های سنتی تامین بازنشستگی ارائه دهند. صندوق‌های مشابه در سایر کشورها نیز نشان داده‌اند که با مدیریت حرفه‌ای و نظارت دقیق، می‌توانند به یکی از ارکان اصلی تامین مالی بلندمدت و حفظ قدرت خرید بازنشستگان تبدیل شوند.
نظرتان را درج کنید